Bezpieczeństwo - Rodzaje oszustw

2.7 Startupy – Rodzaje zbiórek i zagrożenia

    Pozyskiwanie kapitału jest bardzo istotnym elementem powodzenia biznesu, zwłaszcza w przypadku start-up’ów. Gdy mamy dobry pomysł na biznes, który rozwiązuje określony problem, ale nie mamy środków finansowych na jego realizację to zbiórka funduszy może być naszym “być, albo nie być”. Na tradycyjnym rynku, zdobycie finansowania jest zazwyczaj bardzo trudne. Proces ten jest bardzo sformalizowany i regulowany przez prawo, przez co jest również czasochłonny. Świat kryptowalut pod tym kątem jest zdecydowanie mniej uregulowany, co znacznie ułatwia przeprowadzenie takich zbiórek. Jest to jeden z powodów wzrostu popularności tokenizacji oraz kryptowalut. 

    W świecie blockchaina, jest kilka sposobów i etapów pozyskiwania kapitału, które różnią się zazwyczaj czasem w jakim “wchodzimy” w projekt:

      • Seed SaleZazwyczaj jest to pierwsza faza zbiórki na rozpoczęcie działalności projektu, np. na stworzenie zespołu, stworzenie strony internetowej, zakup sprzętu czy podstawowe działania marketingowe. W tym etapie, najczęściej oferowane są największe rabaty dla Inwestorów, gdyż inwestycja jest obarczona wysokim ryzykiem, możnaby powiedzieć że kupujemy tylko pomysł twórców, ponieważ najczęściej wtedy nie ma jeszcze nic namacalnego. Faza ta zazwyczaj dostępna jest tylko dla zamkniętej, zaufanej grupy inwestorów i przyjaciół.
      • Private Sale – Czyli sprzedaż prywatna. Jest to to faza podobna do fazy “Seed”, czasami stosowana zamiennie. W “Private Sale” zazwyczaj mamy już wstępnie ukształtowany zespół i narzędzia (np. witryny internetowe), a czasami mamy nawet już prawie gotowy produkt. W tej fazie zbiera się środki na dalsze funkcjonowanie projektu i marketing. Runda ta podobnie jak “Seed Sale” charakteryzuje się dużymi rabatami dla inwestorów i również zazwyczaj jest adresowana dla zamkniętej grupy inwestorów, np. bliskich sponsorów projektów, inwestorów instytucjonalnych.
      • Presale – To najczęściej przedostatnia faza sprzedaży, przed główną publiczną rundą. W tej fazie zazwyczaj rabaty są już mniejsze oraz możliwości przystąpienia do zakupu ma większe grono inwestorów.
      • Public Sale – Jest to główna faza sprzedaży tokenów i zbierania funduszy, adresowana do najszerszej grupy inwestorów. Na rynkach tradycyjnych ta runda nazywana jest najczęściej IPO (“Initial Public Offering”, czyli oferta publiczna), a na rynku kryptowalut ma różne nazwy, w zależności od miejsca i sposobu przeprowadzenia zbiórki. Najpopularniejsze opcje to:
        • ICO (Initial Coin Offering) – Jest to zbiórka przeprowadzona przez projekt i bez pośredników, np. na ich własnej platformie.
        • IEO (Initial Exchange Offering) – Przeprowadzana na scentralizowanych giełdach kryptowalutowych (CEX), które pełnią rolę “pośrednika” między twórcami projektu a inwestorami.
        • IDO (Initial DEX Offering) – Sprzedaż odbywa się na zdecentralizowanej giełdzie (DEX) i charakteryzuje się większą decentralizacją.

Zagrożenia związane z inwestowaniem na wczesnym etapie

    Możliwość tworzenia projektów na blockchainie i zbierania środków poprzez wczesne dołączenie do projektu jest przełomowe w tworzeniu start-up’ów. Może to być znakomitą okazją inwestycyjną dla inwestorów, gdyż daje możliwość zakupu tokenów projektu w bardzo korzystnych cenach, ale niesie też ogromne ryzyko. Zagrożeń jest bardzo dużo i można je podzielić na dwie grupy, na zależne i niezależne od twórców. Niezależne to takie jak np: 

      • Ryzyko prawne – W miarę wprowadzania przez kraje nowych regulacji dotyczących kryptowalut, rośnie ryzyko, że niektóre projekty kryptowalutowe staną się nielegalne lub będą zmuszone dostosować się do nowych przepisów. 
      • Nowa technologia – Projekty we wczesnej fazie często bazują na nowych, nieprzetestowanych technologiach, które mogą nie działać zgodnie z oczekiwaniami. Mogą to być błędy i luki w oprogramowaniu, niestabilne i zawodne środowiska, czy nieprzewidywalne zmiany w protokole w trakcie kolejnych aktualizacji, co wiąże się oczywiście z ryzykiem utraty środków.
      • Wysoka zmienność cen – Kryptowaluty są znane z dużych wahań cen, co oznacza, że wartość inwestycji może gwałtownie wzrosnąć, ale też spaść. Jednak startupy mogą cechować się jeszcze większą zmiennością ze względu na małą kapitalizację rynkową, mocniejsze reagowanie na kolejne informacje projektowe, czy więcej spekulantów i inwestorów podchodzących emocjonalnie.

    Wyżej wymienione ryzyka dotyczą wszystkich projektów, niezależnie od tego jaki problem próbują rozwiązać oraz jaki zespół stoi za pomysłem i realizacją. Warto skupić się na zagrożeniach, które w sposób bezpośredni lub pośredni zależą od twórców projektu. Wymienić tutaj należy przede wszystkim:

      • Oszustwa i działanie w złej wierze – Twórcy projektu mogą być nastawieni na kradzież zebranych środków od nieświadomych inwestorów. Pod pozorem stworzenia produktu lub usługi rozwiązującej istotny problem, twórcy od początku mogą chcieć zabrać zebrane środki i porzucić projekt od razu po zbiórce funduszy. Celowe wprowadzanie w błąd inwestorów jest dosyć częstym i realnym zagrożeniem dla inwestora, chcącego wejść w dany projekt kryptowalutowy. Brak regulacji rynku, zwiększona anonimowość jest atutem, ale też bardzo dużym zagrożeniem, gdyż twórcy mogą poczuć się bezkarni. 
      • Brak zaangażowania, niewystarczające kompetencje i porzucenie projektu – To “łagodniejsza” forma oszustwa, która nie pojawia się na etapie powstawania projektu, lecz zazwyczaj taka myśl tworzy się gdy projekt nie ma pomysłu na dalszy rozwój lub natrafia na problemy z którymi nie mogą sobie poradzić. Twórcy uświadamiają sobie, że wygodniejsze będzie wycofanie się, zabranie środków i zaprzestanie wspierania przedsięwzięcia. Zazwyczaj jest to robione nieoficjalnie, i jest rozłożone w czasie, często w taki sposób, że niedoświadczony inwestor nie jest w stanie tego wykryć.